داشت می‌گفت اتفاقن ذره‌ذره اتفاق نمی‌افته. یه تاریخ و جای مشخصیه، که یهو می‌بینی یکی رو از دست دادی بی‌که از دستش داده باشی. صرفن دیگه برات اون آدم قبلی نیست. اون جایگاه رو نداره. سرجاشه ولی تو دیگه نداریش، از دستش دادی، رفته. داشته‌ت رو باختی. کل این قضیه هم یه جایی فقط توی تو اتفاق افتاده. اون بیرون همه‌چی سر جاشه. متوجهی چی می‌گم؟ گفتم اوهوم، مثل لحظه‌ی قطعی‌ای که برسون می‌گه، با این فرق که این‌جا همه‌ی عناصر در نامتعادل‌ترین حالت خودشون هستن.  گفت به این برکت که متوجه نیستی!

 امروز اخطار موج هوای گرم بود. چهل و چهار درجه!

امروز کتاب "موضوع مرگ و زندگی" اروین یالوم را تمام کردم. اروین یالوم در آن از تجربیات خودش در هنگام روزهای واپسین زندگی همسرش، بعد از مرگ او و مواجهه با سوگ نوشته‌است. 

یالوم که سالها بیماران مبتلا به سوگ را درمان کرده‌است، حالا در برابر خودش ناتوان است و به این نتیجه می‌رسد که فقط کسی می‌تواند درست این موضوع را بفهمد که داغی را تجربه کرده‌باشد.

هم‌ذات پنداری زیادی با کتاب داشتم و مثل همه کتابهای یالوم بسیار دوستش داشتم.

 بیش از هرچیزی دلم برای مادرم داغ می‌شود که باید مثل یالوم این سوگ بزرگ را تاب بیاورد و زندگی‌اش کند. 

برای ما به‌عنوان فرزند هم خیلی دوران سختی‌ست، اما برای او که از هر اتفاقی که می‌افتد، خاطره دارد، طاقت‌فرساست.

چیزی که از کتاب فهمیدم این است که سالمندان را نباید در طی کردن مسیر سوگ تنها گذاشت حتی اگر خودشان ما را رد کنند. از طرفی بایستی به استقلالشان احترام گذاشت.

به‌قول یالوم برای زن و مردی که عمری طولانی را با هم زندگی کرده‌اند، روبروشدن با زندگیی که باید پس از این به‌تنهایی از پس آن برآیند، خیلی دشوار است.

...

دردناک‌ترین روزها و لحظه‌ها برای من وقتهایی‌ست که یادم می‌رود بابا نیست. وقتی تلفن می‌زنم خانه و ناگهان می‌خواهم بگویم بابا چطورند؟ یا اتفاقی می‌افتد که دوست دارم با او در میان بگذارم. روزهایی که برای بعضی از چیزها برای اولین بار در زندگی‌ام با نبودن بابا روبرو می‌شوم مثل امروز که می‌خواستم موهایم را کوتاه کنم و بابا نبود که نظرش را بپرسم. یا وقتی مشهد هستم و باغچه را برایش مرتب می‌کنم و علفها را در‌می‌آورم و انتظار دارم برگردم و ببینم کنار حیاط ایستاده، لبخندی از رضایت دارد و من دلم غنج بزند.

از همه بدتر ناباوری من به آن دنیا و روح و مسائل معنوی‌ست. نمی‌توانم خودم را راضی کنم که روحش هست. انگار آن شب که توی بغلم جان داد، دیدم که روحش مثل غبار در هوا پخش شد و دیگر نیست.

حالم را نمی‌فهمم. بسیاری از ساعات روز را کاملا خوبم و گاهی از درد مویه می‌کنم. دلم تنگ می‌شود؟ نمی‌توانم خودم را ترجمه کنم. اتفاقی برایم افتاده که مسیر طبیعی زندگی‌ست و من آن را پذیرفته‌ام. نمی‌دانم چرا گریه می‌کنم. چرا دلم می‌خواهد فقط غمگین باشم و کسی کاری به کارم نداشته‌باشد و من برای همه خاطراتم با بابا ناله کنم.

 یکی از عوارض سوگ نزدیک این است که تازه می‌فهمی "از دست دادن" یعنی چه.

برای من که همیشه فکر می‌کردم از همه روزهای پدر و مادرم استفاده کرده‌ام و کنارشان بوده‌ام، هنوز دریغ‌های زیادی وجود دارد. دریغ از اینکه چرا بیشتر نرفتم مشهد. چرا پدرم را تا بود محکم در آغوش نکشیدم. اصلا یادم نیست آیا به‌جز شب فوتش که سر در گریبان من و برادرم از دنیا رفت، آیا باز هم بغلش کرده‌بودم؟ دریغ از اینکه چرا ظرافتهای روحش را بو نکشیدم؟ چرا به کیف خاطراتش با هم سرک نکشیدیم که ببینم عقدنامه او و مادرم چه شکلی‌ست؟ چرا نمی‌دانستم همه مدارک ترفیعش را نگه‌داشته‌است؟ چرا جای کارنامه‌هایمان را که قایم کرده‌بوده، بلد نبودم؟ چرا کم بودم؟ چرا کم حسش کردم؟ 

و حالا ترس از دست‌دادن مادرم مرا دارد نابود می‌کند. دلم می‌خواهد بروم مشهد و کنارش تکان نخورم. 

چرا مرگ این‌همه بی‌معناست؟ چرا هیچ چاره‌ای ندارد؟

همه خاطرات دو روز قبل از فوت پدرم از ذهنم پاک شده. فقط یک صحنه را به یاد دارم که هر شب زمان خواب انگار دوباره تجربه‌اش می‌کنم.. لحظه مرگ.

اصلا نمی‌دانم آیا واقعا دارم گریه می‌کنم؟ آیا واقعا رفته‌است یا این یک کابوس است که نمی‌توانم ازش بیدار شوم؟ 

دلم آرام نمی‌شود. هرکاری می‌کنم، آرام نمی‌شوم.

خدایا .. صدای بابا توی گوشم می‌پیچد.."باباجان چرا این قدر دیر از سرکار برمی‌گردی؟" 

تلفن زدنهای عصرم به خانه، درست لحظه‌ای که می‌رسیدم و شب‌به‌خیرکردنمان که سالها به آن الفت داشتم، حالا دیگر برایم عذاب الیم است. 

دلم صدایش را می‌خواهد.

 پدرم روز ۱۵ شهریور ساعت هفت و نیم شب فوت کرد.

در همه زندگی عاشق ما و بیش از همه عاشق مادرم بود و در زمان مرگ هم مادرم را برای تبریک تولدش چندین بار در آغوش کشید و بوسید و بعد ناگهان رفت.

هیچ "ای‌کاشی" در موردش نداریم. خوب زندگی کرد و بی‌درد درحالیکه سه تا از چهار فرزندش پیشش بودیم، رفت ولی جایش به‌قدر یک دنیا برایمان خالی‌ست.

جای دستان پرمهری که صبحها دستانم را نوازش می‌کرد، جای صبحانه‌ای که در تمام طول عمر پربرکتش هر روز صبح می‌چید، جای عشقش به درختان حیاط، جای دعواهای الکی با مادرم که می‌گفت نمک زندگی‌ست، جای صدای خنده‌های جفتشان ظهرها و شبها وقتی من توی تختم دراز کشیده بودم و آنها با هم حرف می‌زدند، جایش وقتی که سوار تاکسی می‌شدم تا به تهران برگردم و مرا از زیر قرآن رد می‌کرد..  جایش خالی‌ست وقتی تا سرکوچه می‌رفتم و کمی که دیر برمی‌گشتم، می‌دیدم با عصا دم در خانه منتظرم ایستاده و هروقت می‌گفتم بابا من ۵۴ ساله‌ام ، می‌گفت تا من زنده‌ام هنوز بچه منی و نگرانت می‌شوم..

خیلی ناگهانی بود. انتظارش را نداشتیم.. شاید باید گفت بهتر که نفهمید و نفهمیدیم چرا رفت. 

همه مدت رفتنش شاید کمتر از یک ربع طول کشید و سرش توی سینه من و برادرم بود.. گرچه یک ساعت قلبش را ماساژ دادم، اما احتمالا همان موقع که دیدم صورتش لرزید و چشمانش ناگهان خیره شد، پرواز کرده‌بود. 

مدام داد می‌زدم نبض دارد ولی وقتی دیدم گوشش خونریزی کرده، از ترس سکته مغزی دلم نخواست دیگر احیایش کنم. چند ثانیه دست کشیدم ولی بعد فکر کردم نکند روزی پشیمان شوم.

تا آمبولانس برسد شاید یک ساعتی زمان برد .. با گریه به مسئول آمبولانس می‌گفتم هنوز نبض دارد و او می‌گفت این نبض خودتان است که حس می‌کنید.

مرگش آسان بود.

 پرغرور زندگی کرد و تا روز آخر برای اینکه از پا نیافتد، مراقب سلامتیش بود. می‌خواست روی پا  بمیرد و مرد. 

ولی برای ما باورکردنی نیست.

نمی‌دانم حس عجیبی‌ست. انگار هم هست و هم نیست. انگار رفته ولی نرفته..

این سه‌هفته به جز چند روز، مشهد بودم. دلم می‌خواهد به آن خانه سنجاق شوم و جایی نروم. دیشب برگشتم تهران و باز چهارشنبه می‌روم.

من که عادت داشتم از سرشب چندین بار به خانه زنگ بزنم و صدای هردویشان را بشنوم، هر زنگی که حالا به خانه می‌زنم، انگار نیمه‌تمام می‌ماند.. چندین بار نزدیک بود به مادرم بگویم "گوشی را به بابا بدهید".. 

سینه‌ام سنگین است. یک سنگینی بزرگی که تجربه‌اش شبیه هیچ درد دیگری نیست.

دلم خیلی برایش تنگ است. خیلی خیلی خیلی..

چرا اشکهایم بعد از سه هفته به همان داغی روز اول است؟ چرا مرگ این‌طور است؟

Ayda shared this story from یك سرخپوست خوب.

دلم برای بابام تنگ شده. یعنی برای تصوری از محبت. من که دیگه به یادش نمیارم ولی دلم می‌خواد اینجوری تصورش کنم. مثل ساختن یه خدای شخصیه. ولی چند تا چیز رو یادم میاد. یکی گرمای باک موتورش وقتی من رو روش می‌نشوند و تو سرما با هم بیرون می‌رفتیم. وقتی جلوی تاکسی می‌نشستیم و من روی پاش می‌نشستم و زبری ته‌ریشش رو روی سرم حس می‌کردم. وقتی شیفتش بود و من می‌رفتم از کمدش پیرهنش رو درمی‌آوردم و بو می‌کردم. وقتی من رو با خودش می‌برد نجاری و بوی چوب بود و صدای وسایلی که باش کار می‌کرد و رهایی مطلق. وقتی با هم می‌رفتیم حموم عمومی یا می‌رفتیم چشمه علی. وقتی با هم می‌رفتیم استادیوم آزادی و بدون بلیت می‌رفتیم داخل و از دیواره‌ی شیب‌دار استادیوم بالا می‌کشیدیم و از روی دیوار طبقه دوم می‌پریدیم و از بالاترین نقطه فوتبال رو نگاه می‌کردیم. وقتی شب‌ها برای گربه‌ها غذا می‌ریخت تو حیاط و یه بار از پشت پنجره دیدم حیاط پر از گربه شده. پُر پُر از گربه. وقت‌هایی که ظهر جمعه تلویزیون رو می‌آورد تو بالکن تا هم ما تو حیاط آب‌بازی کنیم هم نیک و نیکو نگاه کنیم. وقتی لیوان حلبی رو با پیچ‌گوشتی و چکش سوراخ‌سوراخ می‌کرد تا بشه دوش و از بند رخت آویزونش کنه و شلنگ آب رو توش بذاره و راه‌آب رو ببنده تا آب جمع شه و ما آب‌بازی کنیم. وقتی قبل از مهر برای من و خواهرم لوازم‌التحریر می‌خرید و روی زمین تو دو قسمت جدا می‌چید و روی هر کدوم‌شون یه روسری مامانم رو می‌ذاشت و من و خواهرم رو می‌آورد تو اتاق و می‌گفت انتخاب کنید و ما خیلی هیجان‌زده نمی‌دونستیم کدوم رو انتخاب کنیم. وقت‌هایی که حقوق می‌گرفت و با موز و نارگیل می‌اومد خونه و دسته‌ی پنجاهی پول‌ها رو باز می‌کرد و مثل بارون روی سرمون پخش می‌کرد و ما فکر می‌کردیم چقدر پولداریم. وقتی از پشت پنجره دیدم که طلبکار اومده بود دم در و بابام عوض طلبش موتورش رو بهش داد و بعدش دیگه ما وسیله‌ای نداشتیم. وقتی ما تو بن‌بست خراسانی قلعه‌حسن‌خان فوتبال بازی می‌کردیم و اون بعد از شیفتش از دور با لباس آبی نیرو هوایی می‌اومد و قبل از اینکه بره خونه با ما فوتبال بازی می‌کرد. 

چند روز پیش تو مدارک کشو دنبال چیزی می‌گشتم رسیدم به نامه‌های جبهه‌اش. هیچوقت جرأت نکرده بودم نامه‌هاش رو بخونم. نامه‌ها تو کاغذهای مخصوص اون زمان رزمنده‌ها نوشته شده بود. فقط چشم چرخوندم که ببینم اسمی از من آورده یا نه. یه جا نوشته بود: «آقا محمد لُپو را سلام می‌رسانم» یه جای دیگه هم گفته بود مادرم به «محمد جان» سلام برسونه. یه بار هم آخرین جمله‌اش این بوده که: «آقا محمد نقاشی بکش» که یعنی من نقاشی بکشم براش بفرستم که تو نامه‌ی مادرم هم در جواب در آخرین خط نوشته شده بود: «مراد محمد نقاشی نمی‌کشد [می‌گوید] که بلد نیستم.» بعد نشستم زار زار گریه کردم که محمد غلط کرده گفته بلد نیست. 

فقط یه پیرهن ازش مونده که دیگه بویی هم نداره. هر چی رژیم می‌گیرم باز برام کوچیکه. چطور ممکنه من از بابام بزرگ‌تر باشم؟ خوب شد با هم بزرگ نشدیم. نمی‌خوام باور کنم بابام واقعی بوده، که محبتی تو این دنیا وجود داره. محبت خرافاته.